İnsan vücudunda hemen her dokunun yedek parça deposu olarak kök hücreler olduğunu söyleyen Doç Dr. Gürsel Turgut, konu ile ilgili önemli bilgiler verdi. Günümüzde gittikçe önem kazanan kök hücre ve rejeneratif (yenileyici) tıp hakkında bilgilendiren Turgut, önemli uyarılarda bulundu.

Günümüzde çok popüler olan kök hücre uygulamaları aslında tedavide bilinenden çok daha eski olarak ‘kemik iliği transplantasyonu’ adı altında yapılagelen tedavilerdir. Vücudumuzda neredeyse her dokunun kendi içinde bir yedek parça deposu olarak barındırdığı kök hücreler en çok kordon kanı, kemik iliği ve yağlarda bulunmaktadır. Bulunduğu bölgede birçok dokuya dönüşme ve kendini çoğaltabilme yeteneği bulunan kök hücreler, kendi şeklinden başka şekil ve fonksiyonu olan hücrelere dönüşebilme kapasitesi ile normal hücrelerden ayrılırlar ve bu özellikleri nedeniyle kök hücre ya da onarıcı hücre adını alırlar.

Dünyada kök hücre tedavileri çok tartışmalı tedaviler gibi görünse de tartışma konusu olan ana neden kendi vücudumuzdan elde edilen kök hücrelerden çok embriyo ve ceninden elde edilen kök hücrelerden kaynaklanmaktadır diyen Doç. Dr. Gürsel Turgut’a göre bu tür kök hücrelerden tartışma 2 ana konuda odaklanmaktadır;

Embriyonel kök hücreler erişkin bir insandan elde edilen kök hücrelere göre başka hücrelere dönüşme konusunda daha fazla kapasite ve yeteneğe sahiptir. Dolayısıyla bu kök hücreleri dönüştürerek tedavide kullanmak erişkin tipi kök hücrelere göre daha zordur ve teratom adı verilen tümörlerin gelişme riski mevcuttur.

Embriyo ya da fetustan elde edilen kök hücreler yaşamın başlaması ve ruhun vücuda girmesi gibi biyolojik ve dinsel esaslara dayalı tartışmalara kaynaklık etmektedir. Katolik ve muhafazakâr İslam anlayışlarında yaşam döllenmeden itibaren başladığı esas alındığı için embriyo kullanarak kök hücre elde edilmek yaşamın sonlandırılması ile eş anlamlı olarak kabul edilmekte ve suç ve günah kapsamında değerlendirilmektedir.


FİBROBLAST VE PRP İLE KARIŞTIRMAYIN!

Kök Hücre Tedavileri, araştırmacıların üzerinde en çok çalıştığı alanlardan başında gelmektedir. Bununla birlikte özellikle kanser ve sinir hastalıklarında ispatlanmış bir teknik tanımlanmamasına rağmen en çok spekülasyonu yapılan ve parasal anlamda istismar edilen tedavi yöntemleridir. Bunlarla beraber kök hücre isminin en çok speküle edildiği alanlardan bir diğeri ise Fibroblast (gençlik aşısı,fibrocell…) ve PRP (platelet rich plasma-trombositten zengin plasma) gibi kök hücre olmadığı halde kök hücre gibi tanıtılıp pazarlanan hücre tedavileridir. Fibroblast tedavileri insanın kendi hücrelerinin alınıp laboratuvar ortamında çoğaltılarak kendisine yeniden verilme işlemi olup kök hücre ile hiçbir ilgisi yoktur. Dolgu amaçlı kullanılsa da milyar adedinde verilen hücrenin kok-hücre-tedavisi toplam hacmi 1 santimetre küpü dahi bulamayacağı için geniş kırışıklıkların tedavisinde hacim etkisi ile bir düzelme sağlaması imkansızdır. Prp tedavileri ise daha çok yaralanma bölgesine kök hücreleri çağıran sinyal proteinlerinin kullanımı esasına dayansa da tek seferlik yapılan bir uygulamanın yüz ve diz gibi geniş alanlarda etki sağlaması potansiyel olarak öngörülmeyen tedavi teknikleridir.


İŞTE KÖK HÜCRE TEDAVİLERİ

İnsanlarda kendi vücudundan elde edilebilen (otolog) kök hücre kaynakları şu şekildedir;

• Kordon Kanı: Kök hüceler doğumdan hemen sonra göbek kordon kanından da elde edilebilir. Bütün kök hücre tiplerinde kendinden (otolog) elde en az riski taşır ve bankalarda saklanılarak sonrası için kullanılabilirler. Dünyada en yaygın olarak kullanılan kök hücre olup Türkiye deki ilk kök hücre banka Genkord Kök Hücre ve Kordon Kanı bankasıdır ve Dünyada özel kurumlar içinde banka ettiği kanları tedavide en çok kullanılan kök hücre bankası konumundadır.
• Kemik iliği; femur ya da leğen kemiğinden biyopsi ile alınması ve kök hücrelerin saflaştırılmaları ile elde edilirler. Ayrıca vericilerden önce ilaç verilerek kök hücrelerin kan içine çıkması sağlanıp sonrasında aferez yöntemi ile kandan kök hücrelerin toplanması ile elde edilirler. Günümüzde Kemik İliği Transplantasyon merkezlerinde kullanılan yöntemlerdir ve etkisi ispatlanmıştır.
• Yağ (adipoz) doku (yağ hücreleri); liposakşın (yağ aldırma) ile alınması ve kök hücrelerin saflaştırmaları ile elde edilir. Günümüzde en çok kullanılan kök hücre elde etme yöntemlerden biri olup son 5 yılda yağların en zengin kök hücre kaynağı olduğu ispatlanması ile popülerliği artmış ve estetikte en çok kullanılan kök hücre tedavilerinden biri olmuştur. Uygulama şekli karın yada basen bölgesinden alınan 60-100 cc’lik yağdan elde edilen kök hücrelerin istenen bölgeye doğrudan yada laboratuvarda kök hücrelerin yağ, kemik yada kıkırdak dokusuna dönüştürülerek sorunlu bölgeye enjekte edilmesi esasına dayanır. Estetik ve spor hekimliği için ümit vadeden kök hücre tedavi yöntemlerden olup yağ bankacılığı yeni gelişmeye başlayan ve ileriye dönük estetik amaçlı kök hücre bankacılığının temelini oluşturmaktadır. Özellikle Türkiye ve Dünya’da Genkord Kök Hücre ve Kordon Kanı Saklama Bankası bu alanda geliştirdiği Tübitak destekli ‘break thourough’ olarak kabul edilen patentli yeni teknolojileri ile yeni vizyonlarını markete sunmaya hazırlanmaktadır.

Doç. Dr. Gürsel Turgut